انتخاب قطعات مناسب و باکیفیت برای ایمپلنت دندان، از جمله پیچ، اباتمنت و پروتز، نقش بسیار مهمی در موفقیت و دوام درمان ایمپلنت ایفا می کند. یکی از مشکلاتی که ممکن است حین یا پس از درمان ایمپلنت رخ دهد، باز شدن پیچ ایمپلنت است که دومین عامل شایع شکست ایمپلنت پس از ناسازگاری آن با استخوان فک محسوب می شود. خوشبختانه با پیشرفت تکنولوژی و بهبود کیفیت ایمپلنت ها، این مشکل در سال های اخیر کاهش چشمگیری داشته است. با این حال، آگاهی از علل احتمالی، روش های پیشگیری و درمان باز شدن پیچ ایمپلنت برای افرادی که این درمان را انجام می دهند بسیار ضروری است.
علل قدیمی باز شدن پیچ ایمپلنت
در گذشته، استفاده از ایمپلنت هایی با اتصال خارجی (External Hex) یکی از علل اصلی باز شدن پیچ بود. این نوع ایمپلنت ها مقاومت کمی داشتند و با وارد شدن کوچکترین فشار، پیچ آنها شل می شد و باز می شد. اما خوشبختانه با بهبود طراحی ایمپلنت ها و استفاده از اتصالات داخلی، این مشکل تا حد زیادی برطرف شده است. در ایمپلنت های مدرن، اتصالات داخلی طوری طراحی می شوند که فشار وارده به پیچ را به حداقل می رسانند و استحکام و ثبات بیشتری به پیچ می دهند.
علت دیگر باز شدن پیچ در ایمپلنت های قدیمی، گشتاور نامناسب برای محکم کردن پیچ اباتمنت بود. طراحی اباتمنت، جنس آن و نوع سر پیچ همگی در میزان گشتاور لازم برای محکم کردن آن تأثیر دارند. در گذشته، به دلیل طراحی نامناسب و کمبود ابزارهای دقیق، گاهی پیچ اباتمنت با گشتاور نامناسبی بسته می شد که منجر به شل شدن و باز شدن آن می شد. اما امروزه با بهبود طراحی اباتمنت ها و ابزارهای مخصوص، این مشکل نیز تا حد زیادی برطرف شده است.
مشکل دیگری که می تواند به باز شدن پیچ ایمپلنت منجر شود، دندان قروچه و سایش دندان هاست. در افرادی که دندان قروچه شدید دارند، فشار زیادی به ایمپلنت و پیچ آن وارد می شود. در ایمپلنت های قدیمی با اتصال خارجی، این فشار می توانست به راحتی باعث باز شدن پیچ شود. اما در ایمپلنت های مدرن با اتصال داخلی، مقاومت در برابر این فشارها بیشتر است. با این حال، دندان قروچه شدید حتی در ایمپلنت های مدرن نیز می تواند به تحلیل استخوان و شکستگی ایمپلنت منجر شود و باید حتما درمان شود.
دلایل باز شدن پیچ ایمپلنت های مدرن
پس چرا با وجود پیشرفت های اخیر، هنوز هم گاهی پیچ ایمپلنت های مدرن باز می شود؟ مطالعات و بررسی های بیومکانیکی نشان می دهند که عوامل مختلفی می توانند در این مشکل نقش داشته باشند.
یکی از این عوامل، پروفیل استخوانی نامناسب اطراف ایمپلنت است. وقتی پروفیل استخوانی به درستی شکل نگرفته باشد، پیچ نمی تواند به طور کامل در جای خود قرار بگیرد و محکم شود. این مسئله به مرور زمان می تواند باعث شل شدن و باز شدن پیچ شود. علاوه بر این، فشار ناشی از جویدن و فانکشن نیز می تواند باعث تحلیل استخوان اطراف ایمپلنت و متعاقبا باز شدن پیچ گردد.
مشکل دیگری که می تواند به عنوان هشداری برای باز شدن پیچ ایمپلنت عمل کند، شل شدن هیلینگ کپ (Healing Cap) یا پیچ اباتمنت موقت است. اگر در هر مرحله از درمان این اتفاق بیفتد، باید حتما به جراح اطلاع داده شود تا پروفیل استخوانی را بررسی کند. در مرحله ساخت پروتز دائمی نیز، این مسئله باید به تکنسین لابراتوار گوشزد شود تا در طراحی پروتز، تمهیدات لازم برای جلوگیری از باز شدن پیچ را در نظر بگیرد.
انتخاب پیچ ایمپلنت نامناسب، یکی دیگر از علل شایع باز شدن آن است. امروزه انواع پیچ ها و اباتمنت ها از جنس های مختلف تیتانیوم، سرامیک و ایمپرشن کپینگ در دسترس هستند. یافتن مناسب ترین پیچ از بین این تنوع زیاد، کار چندان آسانی نیست و جراح باید حتما دقت لازم را در انتخاب انجام دهد. برخی از پیچ ها ممکن است ظاهر مناسبی داشته باشند اما از نظر طراحی و سازگاری با سایر اجزای ایمپلنت، چندان ایده آل نباشند. استفاده از چنین پیچ هایی می تواند به باز شدن زودهنگام و اختلال در عملکرد ایمپلنت منجر شود.
گاهی اوقات با وجود انتخاب صحیح پیچ، به علت نامتناسب بودن اندازه آن با ایمپلنت، مشکل باز شدن پیچ بروز می کند. به عنوان مثال، اگر پیچ اباتمنت از ایمپلنت بلندتر باشد و وارد استخوان شود، با رشد استخوان و فشار آن به مرور زمان ممکن است باز شود. جراح باید در هنگام جایگذاری ایمپلنت و قبل از بستن پیچ، پروفیل استخوان را به دقت بررسی کند و در صورت لزوم، ارتفاع پیچ را تنظیم نماید.
باز شدن های غیرمنتظره و مکرر پیچ نیز مشکلی است که گاه به دلیل عدم دقت در مراحل ساخت و جایگذاری ایمپلنت رخ می دهد. در این موارد، بیمار مجبور است علاوه بر معاینات منظم، به دفعات و خارج از برنامه به دندانپزشک مراجعه کند تا پیچ مجددا محکم شود. این مسئله نه تنها برای بیمار آزاردهنده است، بلکه از نظر صرف وقت و هزینه برای دندانپزشک نیز چندان ایده آل نیست. دقت در تمام مراحل درمان، از انتخاب اجزا گرفته تا نحوه قرارگیری اباتمنت و اتصال پروتز می تواند از بروز این گونه مشکلات جلوگیری کند.
در نهایت، وارد آمدن فشار و خمش شدید به پیچ اباتمنت نیز می تواند به باز شدن و حتی شکستن آن منجر شود. معمولا این مشکل زمانی رخ می دهد که در هنگام بستن پیچ اباتمنت، از تورک و گشتاور بسیار بالاتر از حد توصیه شده استفاده شود. توزیع نامتوازن فشار بر پیچ و کل ساختار ایمپلنت نیز در بروز این مشکل نقش دارد.
علت باز شدن پیچ در پروتز ایمپلنت
پیچ های نگهدارنده پروتز ایمپلنت (مانند روکش و بریج) نیز پتانسیل باز شدن دارند. عمده ترین علت در این موارد، فاصله بین ایمپلنت و پروتز به علت پروفیل نامناسب استخوان یا شل شدن اباتمنت زیرین است. گاهی با وجود تعویض اباتمنت و محکم کردن مجدد پیچ، باز هم مشکل تکرار می شود. در این صورت، به احتمال زیاد طراحی پروتز باید مورد تجدید نظر قرار بگیرد چرا که نحوه اتصال و قرارگیری آن بر روی اباتمنت و ایمپلنت می تواند عامل باز شدن پیچ باشد.
نکات کلیدی برای پیشگیری از باز شدن پیچ ایمپلنت
آگاهی از علل و مکانیسم های دخیل در باز شدن پیچ ایمپلنت، به یافتن راهکارهایی برای پیشگیری از آن کمک می کند. برخی از مهمترین نکاتی که برای پیشگیری از شل شدن پیچ باید در نظر گرفته شوند، عبارتند از:
- استفاده از قطعات اصلی و اختصاصی که به درستی با هم سازگار هستند. سیستم ایمپلنت یک مجموعه به هم پیوسته است که اجزای آن باید به دقت با هم هماهنگ شوند. استفاده از قطعات نامرغوب و نامناسب خطر بروز مشکلات مکانیکی از جمله باز شدن پیچ را افزایش می دهد.
- تناسب و هماهنگی دقیق بین اباتمنت، پیچ و سایر اجزا باید به دقت مورد توجه جراح باشد. برخی پیچ ها فارغ از کیفیت ظاهری، ممکن است از نظر طراحی با سیستم ایمپلنت هماهنگ نباشند و نتوان آنها را به خوبی محکم کرد.
- توزیع مناسب فشار بر پیچ و کل سیستم ایمپلنت یک اصل مهم است. استفاده از اباتمنت های نامناسب می تواند به اعمال فشار نامتوازن و در نتیجه جابجایی قطعات و باز شدن پیچ منجر شود. انتخاب قطعات، به ویژه اباتمنت، باید متناسب با شرایط بیمار و ایمپلنت باشد.
- محکم کردن پیچ با ابزار و تکنیک های استاندارد یکی از وظایف مهم جراح است. استفاده از پیچ گوشتی ها و تورک های کالیبره شده که متناسب با هر جنس و اندازه پیچ طراحی شده اند، از باز شدن زودهنگام پیچ پیشگیری می کند.
- بیمار نیز با مراقبت صحیح از ایمپلنت و پروتز خود می تواند نقش مهمی در کاهش احتمال باز شدن پیچ ایفا کند. حفظ بهداشت دهان و دندان، پیشگیری از تروما و فشار اضافی، نشستن برای معاینات منظم و گزارش هر گونه مشکل به پزشک از جمله این اقدامات است.
- نظارت و معاینه منظم توسط دندانپزشک شانس تشخیص زودهنگام هر گونه مشکل در ایمپلنت را افزایش می دهد. توصیه می شود بیماران دارای ایمپلنت حداقل هر 6 ماه یکبار برای چکاپ نزد دندانپزشک خود بروند. در صورت بروز علائمی مانند لقی، درد یا تغییر رنگ لثه باید سریعا با پزشک تماس گرفت.
- انتخاب دقیق و هوشمندانه نوع و اندازه پیچ متناسب با سایر اجزای ایمپلنت یکی از وظایف مهم متخصص ایمپلنت است. برخی کمپانی های سازنده ایمپلنت برای هر سیستم، پیچ های اختصاصی با گشتاور و پوشش های مناسب ارائه می کنند که باید در اولویت انتخاب قرار بگیرند.
نکاتی که جراح باید برای جلوگیری از باز شدن پیچ ایمپلنت رعایت کند
علاوه بر نکات عمومی ذکر شده، جراحان نیز با رعایت برخی اصول می توانند احتمال باز شدن پیچ را به حداقل برسانند:
- دقت در انتخاب نوع ایمپلنت، اباتمنت، پیچ و سایر اجزای پروتز با در نظر گرفتن شرایط بیمار
- استفاده از پیچ های استاندارد و مورد تایید که به صورت استریل و پلمپ شده توسط کمپانی تولید کننده ارائه می شوند.
- پرهیز از استفاده از قطعات آزمایشگاهی و نامناسب که ممکن است موجب نشت باکتریایی و شل شدن پیچ شوند.
- استفاده از ابزار و تورک های مخصوص و کالیبره برای محکم کردن پیچ ها طبق دستورالعمل کمپانی سازنده
- بررسی دقیق پروفیل و کیفیت استخوان، لثه و ساختارهای اطراف قبل از قرار دادن ایمپلنت و انتخاب اندازه و طول مناسب پیچ
- قرارگیری ایمپلنت ها در یک امتداد و موازی هم در صورت امکان برای توزیع بهتر نیروها
- اصلاح اکلوژن و ایجاد تماس های مناسب برای کاهش فشار اضافی به ایمپلنت و اجزای آن
پیامدهای احتمالی باز شدن پیچ ایمپلنت
در صورتی که شل شدن و باز شدن پیچ ایمپلنت به موقع تشخیص داده و درمان نشود، می تواند عوارضی را برای بیمار به دنبال داشته باشد. از جمله این عوارض می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مشکل در جویدن و تغذیه به علت لقی و جابجایی پروتز ایمپلنت
- ایجاد درد و ناراحتی هنگام جویدن به دلیل حرکت پروتز
- افزایش خطر شکستگی پروتز یا تحلیل استخوان اطراف ایمپلنت به دلیل اعمال فشار نامتعارف
- نیاز به خارج کردن کل ایمپلنت در موارد پیشرفته آسیب به استخوان یا شکستگی فیکسچر
تشخیص زودهنگام و اقدام به موقع در موارد باز شدن پیچ از بروز این عوارض جلوگیری می کند. کافی است در صورت بروز هر یک از علائم زیر به دندانپزشک مراجعه شود:
- احساس لقی و حرکت پروتز هنگام جویدن یا حتی در حالت استراحت
- بروز درد و حساسیت خصوصا هنگام فشار به ناحیه اطراف ایمپلنت
- خونریزی، ترشح یا قرمزی غیرعادی در لثه اطراف ایمپلنت
- تغییر رنگ لثه به حالت بنفش یا آبی که نشانه عفونت و التهاب است
- بروز طعم و بوی نامطبوع در دهان، درد و تورم صورت
نتیجه گیری
باز شدن پیچ یکی از مشکلات احتمالی در درمان ایمپلنت است که نه تنها باعث نارضایتی بیمار می شود بلکه می تواند به سلامت و دوام کل درمان آسیب بزند. آگاهی از علل بروز این مشکل و راهکارهای پیشگیری و درمان آن برای متخصصان ایمپلنت و بیماران حائز اهمیت است. خوشبختانه با پیشرفت تکنولوژی ایمپلنت و افزایش کیفیت مواد و قطعات مورد استفاده، شیوع این مشکل در چند دهه اخیر به طور قابل توجهی کاهش یافته است. با این حال، همچنان انتخاب هوشمندانه و دقیق اجزای سیستم ایمپلنت، تبعیت از پروتکل های درمانی استاندارد توسط جراح و همچنین مراقبت های صحیح پس از درمان توسط بیمار، نقش بسزایی در پیشگیری از شل شدن و باز شدن پیچ ایمپلنت ایفا می کنند.
در کلینیک تخصصی دندانپزشکی نیکس، تیم متخصصان ما با بهره گیری از آخرین تکنولوژی ها و استفاده از قطعات و متریال های درجه یک، ایمپلنت هایی پایدار را برای بازسازی لبخند شما عزیزان انجام می دهند. همچنین با ارائه آموزش های لازم و انجام معاینات منظم، شرایط سلامت و دوام درمان ایمپلنت را تضمین خواهیم کرد. با هرگونه سوال یا در صورت بروز مشکل می توانید با کلینیک ما در ارتباط باشید. سلامت و رضایت شما از درمان، اولویت ماست.
پرسش های متداول
آیا ایمپلنت دندان قدیمی نیاز به جایگزینی دارد؟
این امکان تا حد زیادی وجود دارد که ایمپلنت دندانی شما دچار مشکلاتی از جمله عفونت و یا آسیب های دیگر نشود، تا پایان عمر باقی بماند و نیازی به تعویض نداشته باشد. شما باید هر چند وقت یکبار برای چکاپ دندان های خود به مطب دندانپزشکی مراجعه کنید تا از سالم بودن ایمپلنت دندانی خود مطمئن شوید. البته این نکته بسیار حائز اهمیت می‌باشد که نتیجه نهایی ایمپلنت به نسبت زیادی به مهارت متخصص دندانپزشک بستگی دارد.
آیا امکان عدم موفقیت ایمپلنت وجود دارد؟
به طور کل در هر درمانی امکان عدم موفقیت به دلایل متعددی وجود دارد و ایمپلنت دندان نیز از این قاعده مستثنی نمی باشد. با این حال کاشت ایمپلنت دندانی یکی از موفق ترین درمان های دندانپزشکی می باشد و طبق بررسی ها و تحقیقات صورت گرفته بالای 95 درصد موفقیت آمیز می باشد.
آیا امکان سفید کردن ایمپلنت دندان وجود دارد؟
این نکته را باید در نظر داشته باشید که بلیچینگ دندان هیچ تاثیری بر ایمپلنت ندارد و ایمپلنت دندانی را نمی توان سفی دتر کرد. به همین جهت اگر تصمیم برای بلیچینگ دارید، این کار را قبل از ایمپلنت دندانی انجام دهید تا رنگ آن ها با هم یکی باشد.
علائم لق شدن ایمپلنت دندان چیست؟
علائم زیادی وجود دارد که با مشاهده آن و یا حس کردن این علائم می توانید مطمئن شوید ایمپلنت دندانی شما لق شده است در ادامه برخی از این علائم را نام میبریم:
- ایمپلنت دندان شروع به حرکت کردن و تکان خوردن می کند.
- هنگامی که ضربه‌ای وارد می شود درد زیادی حس کنید.
- استخوان اطراف ایمپلنت دندان شما تحلیل برود.
- ترشح در دهان به صورت غیر قابل کنترل در حالی که عفونت نیز همراه آن باشد.
- هنگام جویدن احساس درد داشته باشید.
- ضایعات استخوانی را مشاهده کنید.
- وجود خونریزی در اطراف ناحیه ایمپلنت دندان مشاهده کنید.
- تغییر رنگ را در اطراف ناحیه ایمپلنت مشاهده کنید.
- لثه شما دچار بیماری لثه (پریودنتال) التهابی به همراه پری ایمپلنت شود.
