ایمپلنت دندانی یه ساختاریه که می‌تونه جای دندون از دست رفته رو پر کنه. خود ایمپلنت توی استخوان فک کار گذاشته میشه و مثل ریشه مصنوعی دندون عمل می‌کنه. بعدش یه دندون مصنوعی که بهش پروتز دندانی میگن، روی ایمپلنت وصل میشه.
آیا ایمپلنت‌های دندانی دائمی هستند؟
به طور کلی، ایمپلنت دندانی طوری طراحی شده که یه چیز دائمی تو دهنت باشه. در واقع، مطالعات نشون دادن که ایمپلنت‌های دندانی تو یه دوره ۱۰ ساله، ۹۰ تا ۹۵ درصد دوام داشتن.
اما خب، امکانش هست که ایمپلنت دندانی تو ماه‌ها یا سال‌های بعد از جاگذاری شکست بخوره. عوامل مختلفی می‌تونن باعث این اتفاق بشن.
بیا با هم بررسی کنیم:
- ایمپلنت‌ها چقدر دووم میارن
- چرا ممکنه شکست بخورن
- اگه ایمپلنت شکست خورد چیکار باید کرد
ایمپلنت‌های دندانی چقدر عمر می‌کنن؟
ایمپلنت‌های دندانی قراره دائمی باشن. دلیلش اینه که مستقیماً با استخوان فک در ارتباطن و از طریق فرآیندی به اسم استخوان‌سازی، با بافت استخونی اطراف یکی میشن.
وقتی استخوان‌سازی کامل میشه، جنس ایمپلنت و استخوان اطرافش به هم جوش می‌خورن. به خاطر همینه که ایمپلنت می‌تونه نقش ریشه مصنوعی دندون رو بازی کنه و یه پایه محکم برای دندون مصنوعی بسازه.
در حالی که خود ایمپلنت طوری طراحی شده که دائمی باشه، ممکنه پروتزی که روش وصل میشه به خاطر استفاده معمولی و مرور زمان نیاز به تعویض داشته باشه. حدود ۵۰ تا ۸۰ درصد پروتز‌ها ممکنه تو ۱۵ تا ۲۰ سال نیاز به تعویض پیدا کنن.
انواع ایمپلنت‌های دندانی
دو نوع اصلی ایمپلنت دندانی داریم.
ایمپلنت‌های اندوستیل
ایمپلنت‌های اندوستیل رایج‌ترین نوع ایمپلنت دندانی هستن و شبیه پیچ‌ها یا استوانه‌های کوچیک به نظر میان. معمولاً از تیتانیوم ساخته میشن ولی می‌تونن از جنس سرامیک هم باشن.
این ایمپلنت‌ها مستقیماً توی استخوان فکت جاسازی میشن، معمولاً طی یه فرآیند دو مرحله‌ای. موقع عمل بهت بی‌حسی میدن تا دردی حس نکنی.
اول، جراح یه برش تو لثه‌ت ایجاد می‌کنه. بعد با دقت استخوان فکت رو سوراخ می‌کنه تا جا برای ایمپلنت باز بشه.
بعد از جاگذاری ایمپلنت، به استخوان فک و لثه‌ت فرصت میدن تا خوب بشن. معمولاً تو یه جلسه بعدی، روکش رو با استفاده از یه پایه فلزی به اسم اباتمنت به ایمپلنت وصل می‌کنن.
تو بعضی موارد، ممکنه قبل از گذاشتن ایمپلنت درون استخوانی به یه عمل اضافه نیاز باشه. هدف از این کار اینه که برای ایمپلنت جدید یه پایه محکم‌تر تو استخوان فکت ایجاد کنن. چند تا مثال از این عمل‌ها:
- پیوند استخوان
- لیفت سینوس
- گسترش ریج
ایمپلنت‌های ساب پریوستیل
ایمپلنت‌های ساب پریوستیل زیر لثه و روی استخوان فک قرار می‌گیرن. از یه چارچوب فلزی با زائده‌های کوچیکی تشکیل شدن که از لثه بیرون می‌زنن. این ایمپلنت‌ها معمولاً برای افرادی توصیه میشن که:
- استخوان فک سالم کافی برای گذاشتن ایمپلنت درون استخوانی ندارن
- نمی‌تونن یا نمی‌خوان قبل از گذاشتن ایمپلنت، عمل اضافه‌ای مثل پیوند استخوان انجام بدن
مثل ایمپلنت‌های درون استخوانی، موقع گذاشتن ایمپلنت‌های ساب پریوستیل هم از بی‌حسی استفاده میشه. جاگذاری ایمپلنت یه فرآیند چند مرحله‌ایه.
مرحله اول شامل گرفتن قالب استخوان فکه. این کار برای اینه که ایمپلنت موقع جاگذاری کاملاً اندازه باشه. جراح باید یه برش ایجاد کنه تا استخوان فکت رو نمایان کنه و بتونه ازش قالب بگیره.
وقتی اون ناحیه خوب شد، وقتشه که ایمپلنت رو بذارن. بعد از ایجاد برش تو لثه‌ت، چارچوب فلزی ایمپلنت رو طوری قرار میدن که روی استخوان فکت بشینه.
تو یه جلسه بعدی، روکش‌ها رو روی چارچوب فلزی ایمپلنت می‌ذارن. این‌ها به زائده‌های کوچیکی که از لثه بیرون زدن وصل میشن.
مینی ایمپلنت‌های دندانی چی هستن و چقدر دووم میارن؟
مینی ایمپلنت‌های دندانی (MDI) از بقیه انواع ایمپلنت‌های دندانی باریک‌ترن. قطرشون کمتر از ۳ میلیمتره، که تقریباً هم‌اندازه یه خلال دندونه.
چون کوچیک‌ترن، MDIها رو میشه تو جاهایی که استخوان کمتری در دسترسه کار گذاشت. علاوه بر این، برخلاف ایمپلنت‌های دندانی معمولی، تکنیک کارگذاشتنشون کمتر تهاجمیه یا به عبارتی راحت‌تره.
خیلی وقت‌ها از MDIها برای محکم کردن دندون مصنوعی متحرک استفاده می‌کنن. ممکنه ازشون برای جایگزینی دندون‌های تکی و کوچیک هم استفاده بشه.
MDIها طوری طراحی شدن که دائمی باشن و مثل بقیه ایمپلنت‌های دندانی عمر کنن. اما شواهد علمی در مورد موفقیت بلندمدتشون محدوده.
یه بررسی سیستماتیک در سال ۲۰۱۹ به چهار تا مطالعه درباره MDIهایی که از یه روکش تکی حمایت می‌کردن توجه کرد. تو یه دوره پیگیری ۳ ساله یا کمتر، محققین هیچ تفاوتی تو طول عمر بین MDIها و ایمپلنت‌های دندانی استاندارد پیدا نکردن.
چه عواملی می‌تونن رو شکست خوردن یا نخوردن ایمپلنت دندانی تأثیر بذارن؟
در حالی که ایمپلنت‌های دندانی می‌تونن برای خیلی‌ها یه عمر دووم بیارن، تو بعضی موارد ممکنه شکست بخورن. به طور کلی، شکست ایمپلنت معمولاً وقتی اتفاق می‌افته که یه چیزی مانع استخوان‌سازی یا روند بهبودی بشه.
عواملی که ممکنه باعث شکست ایمپلنت بشن شامل:
مراقبت و نگهداری ناکافی
بهداشت دهان برای ایمپلنت‌ها همونقدر مهمه که برای دندون‌های واقعیت. جمع شدن پلاک می‌تونه منجر به بیماری لثه بشه، که هم به لثه‌هات آسیب می‌زنه و هم به استخوان فکت.
وقتی تجمع پلاک روی ناحیه اطراف ایمپلنت تأثیر می‌ذاره، بهش میگن بیماری اطراف ایمپلنت. مراحل اولیه بیماری اطراف ایمپلنت برگشت‌پذیره. اما اگه درمان نشه، می‌تونه به یه وضعیتی به اسم پری‌ایمپلنتیت پیشرفت کنه که می‌تونه منجر به شکست ایمپلنت بشه.
به همین خاطر، مهمه که وقتی ایمپلنت داری، بهداشت دهان خوبی رو رعایت کنی. این شامل:
- حداقل روزی دو بار مسواک زدن
- هر روز نخ دندون کشیدن
- محدود کردن مصرف غذاهای شیرین
- هر ۶ ماه یه بار رفتن پیش دندونپزشک برای چکاپ
استخوان ناکافی
ایمپلنت‌های درون استخوانی باید محکم تو استخوان فکت لنگر بندازن. به خاطر همین، اگه استخوان فک به اندازه کافی نباشه که بتونه ایمپلنت رو سر جاش نگه داره، ممکنه ایمپلنت شکست بخوره.
قبل از گذاشتن ایمپلنت، یه بررسی دقیق روی استخوان فک انجام میشه. این می‌تونه شامل عکس‌برداری با اشعه ایکس و مدل‌سازی سه بعدی باشه تا کیفیت استخون محل احتمالی ایمپلنت رو تعیین کنن.
اگه استخوان کافی وجود نداشته باشه، بعضی افراد ممکنه تصمیم بگیرن قبل از گرفتن ایمپلنت درون استخوانی، عملی مثل پیوند استخوان یا بالا بردن سینوس انجام بدن.
از دست دادن استخون در طول زمان هم می‌تونه ایمپلنت رو بی‌ثبات کنه. این می‌تونه به خاطر چیزهایی مثل:
- بیماری اطراف ایمپلنت
- پوکی استخوان
- سایر شرایط پزشکی که روی سلامت استخون تأثیر می‌ذارن
سیگار کشیدن
مشخص شده که ایمپلنت‌های دندانی تو افرادی که سیگار می‌کشن موفقیت کمتری دارن. در واقع، بعضی تحقیقات نشون میدن که میزان کلی شکست ایمپلنت تو سیگاری‌ها ۱۱ درصده، در مقایسه با ۵ درصد برای غیرسیگاری‌ها.
سیگار کشیدن ممکنه باعث شکست ایمپلنت بشه چون می‌تونه جریان خون به ناحیه مورد نظر رو مختل کنه و روی استخوان‌سازی و روند بهبودی تأثیر منفی بذاره. سیگار کشیدن همچنین یه عامل خطر برای بیماری لثه هم هست.
دندون قروچه
اگه دندون قروچه می‌کنی یا هر نوع ضربه اکلوزالی (مربوط به طرز بهم خوردن دندون‌ها) داری، می‌تونه باعث شکستگی ایمپلنت، شل شدن یا شکستن پیچ، یا شکستن چینی روکش بشه. دلیلش اینه که حرکات تکراری دندون قروچه – یا ضربه – می‌تونه باعث حرکت‌های ریز ایمپلنت بشه که می‌تونه تو فرآیند استخوان‌سازی اختلال ایجاد کنه.
شرایط پزشکی
چندین شرایط پزشکی با شکست ایمپلنت دندانی مرتبط بودن، از جمله:
- دیابت
- پوکی استخوان
- سیستم ایمنی ضعیف
- اختلالات خونریزی
- اختلالات قلبی عروقی مثل فشار خون بالا، تصلب شرایین و نارسایی احتقانی قلب
سن
ایمپلنت‌های دندانی ممکنه تو بزرگسالان مسن‌تر بیشتر احتمال شکست داشته باشن. این به این دلیله که ممکنه مشکلات پزشکی یا استخوانی دیگه‌ای هم داشته باشن. بهبودی هم ممکنه تو بزرگسالان مسن‌تر کندتر باشه.
داروها یا درمان‌ها
بعضی داروها یا درمان‌ها هم می‌تونن رو شکست ایمپلنت تأثیر بذارن. این‌ها شامل:
- داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
- داروهای رقیق‌کننده خون
- پرتودرمانی
جراح کم‌تجربه
مهمه که یه جراح باتجربه ایمپلنت‌های دندونیت رو بذاره. یه جراح کم‌تجربه می‌تونه از این راه‌ها ایمپلنت رو با شکست مواجه کنه:
- طراحی ضعیف ایمپلنت‌ها
- جاگذاری نادرست ایمپلنت
- آسیب به بافت در حین جاگذاری ایمپلنت
- وصل کردن روکش قبل از اینکه ایمپلنت ثابت بشه
اگه ایمپلنت شکست بخوره چی میشه؟
مهمه که اگه علائمی دیدی که نشون میده ایمپلنتت داره شکست می‌خوره، به دندونپزشک یا متخصص لثه‌ت مراجعه کنی. چند تا از علائم احتمالی شکست ایمپلنت که باید مراقبشون باشی:
- ایمپلنتی که حرکت می‌کنه
- درد، مخصوصاً موقع گاز زدن یا جویدن
- علائم پری‌ایمپلنتیت، که می‌تونه شامل این علائم اطراف ایمپلنت باشه: قرمزی، تورم، خونریزی، عقب رفتن لثه، چرک
درمان ایمپلنت شکست خورده
ایمپلنتی که شکست خورده رو میشه با بی‌حسی موضعی خارج کرد. گاهی اوقات میشه ایمپلنت رو جایگزین کرد. بعضی تحقیقات نشون دادن که جایگزینی ایمپلنت‌های دندانی تکی در همون محل قبلی، در کل ۷۱ درصد موفقیت داشته.
تو مواردی که از دست دادن استخون اطراف ایمپلنت اتفاق افتاده، ممکنه قبل از اینکه بشه ایمپلنت جدید گذاشت، به پیوند استخوان نیاز باشه تا به بازسازی بافت استخونی کمک کنه. تو این حالت، ممکنه چند ماه طول بکشه تا ایمپلنت جدیدت رو بگیری.
اگه تصمیم گرفتی ایمپلنت شکست خورده رو جایگزین نکنی یا نمی‌تونی جایگزینش کنی، گزینه‌های درمانی دیگه‌ای هم هست. این‌ها می‌تونن شامل بریج دندانی یا دندون مصنوعی باشن.
اگه از دست دادن استخون قابل توجهی اتفاق نیفتاده باشه، ممکنه بشه پری‌ایمپلنتیت رو بدون خارج کردن ایمپلنت درمان کرد. این شامل تمیزکاری کامل و ضدعفونی کردن ایمپلنت و ناحیه اطرافش، و همینطور یه دوره آنتی‌بیوتیک میشه.
نتیجه‌گیری
ایمپلنت‌های دندانی طوری طراحی شدن که دائمی باشن. دلیلش اینه که ایمپلنت‌ها با استخوان فکت ارتباط برقرار می‌کنن و از طریق استخوان‌سازی با استخوان اطراف پیوند می‌خورن.
تو بعضی موارد، ممکنه ایمپلنت‌های دندانی شکست بخورن. این می‌تونه به خاطر عوامل مختلفی باشه.
ایمپلنتی که شکست خورده رو گاهی اوقات میشه جایگزین کرد، ولی در صورت نیاز گزینه‌های درمانی دیگه‌ای هم هست. اگه علائم شکست ایمپلنت رو دیدی، حتماً به دندونپزشک یا متخصص لثه‌ت مراجعه کن.
