بیماری لثه، یکی از شایع‌ترین و در عین حال جدی‌ترین مشکلات سلامت دهان و دندان است که میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تأثیر قرار می‌دهد. این عارضه که با نام علمی بیماری پریودنتال نیز شناخته می‌شود، یک عفونت باکتریایی است که بافت‌های نرم و استخوان حمایت‌کننده دندان‌ها را هدف قرار می‌دهد. بسیاری از افراد به دلیل ماهیت آرام و بدون درد این بیماری در مراحل اولیه، از وجود آن بی‌اطلاع هستند و زمانی متوجه مشکل می‌شوند که آسیب‌های قابل توجهی به ساختارهای دهانشان وارد شده است.
در کلینیک دندانپزشکی نیکس، واقع در سعادت آباد تهران، ما معتقدیم که آگاهی، اولین و مهم‌ترین گام در مسیر پیشگیری و درمان موفقیت‌آمیز است. این راهنمای جامع با هدف افزایش دانش شما در مورد علل، علائم، مراحل و روش‌های درمانی بیماری لثه تهیه شده است. هدف ما توانمندسازی شما برای حفظ لبخندی سالم و زیبا برای تمام عمر است.
بیماری لثه چیست؟ یک تعریف ساده و کاربردی
بیماری لثه یا پریودنتال به مجموعه‌ای از شرایط التهابی اطلاق می‌شود که بافت‌های اطراف دندان را درگیر می‌کند. این بافت‌ها که در مجموع “پریودنتیوم” نامیده می‌شوند، مسئول نگهداری و حمایت از دندان‌ها در جای خود هستند. بدون وجود یک پریودنتیوم سالم، دندان‌ها ثبات خود را از دست داده و در نهایت با خطر افتادن مواجه می‌شوند.
آشنایی با پریودنتیوم: بافت‌های نگهدارنده دندان شما
برای درک بهتر بیماری لثه، ابتدا باید با ساختارهایی که تحت تأثیر قرار می‌گیرند آشنا شویم. پریودنتیوم از چهار جزء اصلی تشکیل شده است: لثه (Gingiva)، سمان (Cementum) که لایه خارجی ریشه دندان را می‌پوشاند، لیگامان پریودنتال (Periodontal Ligament) که رشته‌های اتصال‌دهنده دندان به استخوان هستند و استخوان آلوئولار (Alveolar Bone) که حفره‌ای است که دندان در آن قرار دارد. این مجموعه شگفت‌انگیز مانند فونداسیون یک ساختمان عمل کرده و سلامت دندان‌های شما را تضمین می‌کند.
وقتی صحبت از بیماری لثه می‌شود، در واقع به التهاب و عفونتی اشاره داریم که این سیستم حمایتی پیچیده را تخریب می‌کند. باکتری‌های موجود در پلاک دندانی با تولید سموم، باعث تحریک لثه‌ها و آغاز یک واکنش التهابی در بدن می‌شوند. این واکنش، اگرچه تلاشی برای مبارزه با عفونت است، اما متأسفانه به بافت‌های خودی نیز آسیب می‌زند.
چرا بیماری لثه یک “عفونت خاموش” نامیده می‌شود؟
یکی از خطرناک‌ترین ویژگی‌های بیماری پریودنتال، پیشرفت تدریجی و اغلب بدون درد آن در مراحل اولیه است. بسیاری از افراد ممکن است دچار خونریزی خفیف لثه هنگام مسواک زدن شوند اما آن را جدی نگیرند، زیرا با درد قابل توجهی همراه نیست. همین ماهیت “خاموش” باعث می‌شود بیماری فرصت پیشرفت پیدا کرده و به مراحل شدیدتری برسد که درمان آن پیچیده‌تر و پرهزینه‌تر خواهد بود.
به همین دلیل است که معاینات منظم دندانپزشکی در کلینیک نیکس نقشی حیاتی در تشخیص زودهنگام این بیماری دارند. متخصصان ما با ابزارهای دقیق، علائم اولیه را شناسایی کرده و قبل از اینکه آسیب غیرقابل جبرانی به استخوان و بافت‌های نگهدارنده دندان وارد شود، اقدامات درمانی لازم را آغاز می‌کنند. نادیده گرفتن علائم جزئی می‌تواند به قیمت از دست دادن دندان‌هایتان تمام شود.
آمار نگران‌کننده: شیوع بیماری لثه در بزرگسالان
بیماری پریودنتال یک مشکل نادر نیست؛ بلکه یکی از دلایل اصلی از دست دادن دندان در بزرگسالان در سراسر جهان است. بر اساس آمار مراکز معتبر بهداشتی، تقریباً نیمی از بزرگسالان بالای ۳۰ سال به نوعی از بیماری لثه مبتلا هستند. این آمار با افزایش سن به شدت بالا می‌رود، به طوری که حدود ۷۰ درصد از افراد بالای ۶۵ سال با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند.
این اعداد نشان می‌دهند که بیماری لثه یک نگرانی عمومی برای سلامت جامعه است و نباید آن را دست‌کم گرفت. درک شیوع بالای این بیماری به ما کمک می‌کند تا اهمیت بهداشت فردی و مراجعه منظم به دندانپزشک را بهتر درک کنیم. این یک مشکل قابل پیشگیری و قابل کنترل است، به شرطی که به موقع تشخیص داده شود و به درستی مدیریت گردد.
تفاوت ژنژیویت و پریودنتیت: دو نام برای یک مشکل؟
بسیاری از افراد اصطلاحات ژنژیویت و پریودنتیت را به جای یکدیگر به کار می‌برند، در حالی که این دو، مراحل متفاوتی از یک فرآیند بیماری‌زا هستند. شناخت تفاوت این دو مرحله برای درک شدت بیماری و انتخاب روش درمانی مناسب، بسیار کلیدی است. در واقع، ژنژیویت پیش‌درآمد پریودنتیت است.
ژنژیویت (Gingivitis): اولین مرحله و تنها مرحله کاملاً قابل درمان
ژنژیویت به معنای التهاب لثه‌هاست و اولین و خفیف‌ترین شکل بیماری پریودنتال محسوب می‌شود. در این مرحله، تجمع پلاک باکتریایی در خط لثه باعث قرمزی، تورم و خونریزی آسان لثه‌ها، به خصوص هنگام مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان، می‌شود. خبر خوب این است که در مرحله ژنژیویت، هنوز هیچ آسیبی به استخوان و الیاف اتصال‌دهنده دندان وارد نشده است.
به همین دلیل، ژنژیویت کاملاً قابل برگشت و درمان‌پذیر است. با یک جلسه جرم‌گیری حرفه‌ای در کلینیک دندانپزشکی و رعایت دقیق اصول بهداشت دهان در منزل، می‌توان التهاب را به طور کامل از بین برد و سلامت لثه‌ها را بازگرداند. نادیده گرفتن ژنژیویت، دری را به سوی مرحله بعدی و خطرناک‌تر بیماری، یعنی پریودنتیت، باز می‌کند.
پریودنتیت (Periodontitis): وقتی آسیب غیرقابل بازگشت می‌شود
اگر ژنژیویت درمان نشود، التهاب ادامه یافته و باکتری‌ها به فضاهای عمیق‌تر بین لثه و دندان نفوذ می‌کنند. در این مرحله، بیماری وارد فاز پریودنتیت می‌شود که به معنای “التهاب اطراف دندان” است. تفاوت اصلی پریودنتیت با ژنژیویت، آغاز تخریب غیرقابل بازگشت استخوان آلوئولار و لیگامان‌های پریودنتال است.
در این مرحله، بدن در تلاش برای مقابله با عفونت، آنزیم‌هایی تولید می‌کند که نه تنها باکتری‌ها، بلکه بافت‌های خودی (استخوان و کلاژن) را نیز تجزیه می‌کنند. این فرآیند منجر به ایجاد فضاهایی به نام “پاکت پریودنتال” بین لثه و دندان می‌شود که محلی ایده‌آل برای تجمع بیشتر باکتری‌هاست. اگرچه پریودنتیت را نمی‌توان به طور کامل “درمان” کرد به این معنا که استخوان از دست رفته به خودی خود باز نمی‌گردد، اما با درمان‌های تخصصی می‌توان پیشرفت آن را متوقف و بیماری را مدیریت کرد.
علائم هشداردهنده بیماری لثه: به چه چیزهایی باید توجه کنیم؟
شناخت علائم بیماری لثه به شما کمک می‌کند تا در زمان مناسب به دندانپزشک مراجعه کنید و از پیشرفت آن جلوگیری نمایید. لثه‌های سالم، صورتی‌رنگ، سفت و کاملاً چسبیده به دندان‌ها هستند و هنگام مسواک زدن خونریزی نمی‌کنند. هرگونه انحراف از این حالت نرمال می‌تواند یک علامت هشداردهنده باشد.
یکی از اولین و شایع‌ترین نشانه‌ها، مشاهده خون روی مسواک یا هنگام شستشوی دهان پس از مسواک زدن است. لثه‌هایی که قرمز، بنفش تیره، متورم یا حساس به لمس هستند نیز نشان‌دهنده وجود التهاب می‌باشند. این علائم اولیه هرگز نباید نادیده گرفته شوند.
با پیشرفت بیماری، علائم جدی‌تری ظاهر می‌شوند که نیاز به توجه فوری دارند. بوی بد دهان مزمن (هالیتوزیس) که با مسواک زدن از بین نمی‌رود، یکی از این نشانه‌هاست که ناشی از فعالیت باکتری‌های بی‌هوازی در پاکت‌های لثه است. همچنین ممکن است طعم ناخوشایندی را به طور مداوم در دهان خود احساس کنید.
عقب‌رفتگی لثه یکی دیگر از علائم کلاسیک پریودنتیت است که باعث می‌شود دندان‌ها بلندتر از حد معمول به نظر برسند. این اتفاق به دلیل تخریب استخوان و بافت لثه رخ می‌دهد و ریشه دندان را نمایان می‌سازد. در مراحل پیشرفته‌تر، ممکن است متوجه ایجاد فواصل جدید بین دندان‌ها یا لقی آن‌ها شوید که نشانه تحلیل شدید استخوان حمایت‌کننده است.
در نهایت، وجود چرک بین دندان و لثه که با فشار دادن لثه خارج می‌شود، یک علامت قطعی از عفونت فعال است. هرگونه تغییر در نحوه قرارگیری دندان‌ها روی هم هنگام جویدن نیز می‌تواند نشان‌دهنده لقی و جابجایی دندان‌ها به دلیل بیماری پریودنتال پیشرفته باشد. مشاهده هر یک از این علائم، دلیلی کافی برای رزرو یک نوبت ویزیت در کلینیک دندانپزشکی نیکس است.
مراحل پیشرفت بیماری لثه: سفری از التهاب ساده تا تخریب استخوان
بیماری پریودنتال یک شبه اتفاق نمی‌افتد، بلکه یک فرآیند تدریجی است که در صورت عدم درمان، از مراحل خفیف به شدید پیشرفت می‌کند. شناخت این مراحل به ما کمک می‌کند تا اهمیت مداخله زودهنگام را بهتر درک کنیم. این بیماری عموماً در چهار مرحله اصلی طبقه‌بندی می‌شود.
مرحله ۱: ژنژیویت (Gingivitis) – زنگ خطر اولیه
این مرحله همانطور که پیش‌تر ذکر شد، با التهاب لثه‌ها مشخص می‌شود. پلاک باکتریایی در خط لثه تجمع یافته و باعث قرمزی و تورم می‌شود و ممکن است هنگام مسواک زدن خونریزی خفیفی رخ دهد. در این مرحله حیاتی، هیچ‌گونه تحلیل استخوان یا بافت همبند رخ نداده و با درمان‌های ساده و بهبود بهداشت می‌توان آن را به طور کامل معکوس کرد.
مرحله ۲: پریودنتیت خفیف (Mild Periodontitis) – آغاز تخریب استخوان
اگر ژنژیویت درمان نشود، باکتری‌ها به زیر خط لثه نفوذ کرده و به استخوان حمایت‌کننده دندان حمله می‌کنند. در این مرحله، تخریب استخوان آغاز شده و لثه‌ها شروع به جدا شدن از دندان‌ها می‌کنند و پاکت‌های پریودنتال با عمق ۳ تا ۴ میلی‌متر ایجاد می‌شود. این پاکت‌ها مکان مناسبی برای پنهان شدن پلاک و باکتری هستند و دسترسی مسواک و نخ دندان به آن‌ها غیرممکن است.
مرحله ۳: پریودنتیت متوسط (Moderate Periodontitis) – علائم جدی‌تر می‌شوند
در این مرحله، تخریب استخوان و بافت‌های همبند ادامه می‌یابد و عمق پاکت‌ها به ۴ تا ۶ میلی‌متر می‌رسد. لثه‌ها بیشتر تحلیل می‌روند و ممکن است لقی خفیف در دندان‌ها مشاهده شود. بوی بد دهان و گاهی وجود چرک در اطراف خط لثه از علائم شایع این مرحله هستند و برخی افراد ممکن است در این مرحله احساس درد یا ناراحتی کنند.
مرحله ۴: پریودنتیت پیشرفته (Advanced Periodontitis) – خطر واقعی از دست دادن دندان
این شدیدترین مرحله بیماری است که با تخریب گسترده استخوان و بافت‌های نگهدارنده مشخص می‌شود. عمق پاکت‌ها به بیش از ۶ میلی‌متر می‌رسد و دندان‌ها به شدت لق شده و جابجا می‌شوند. در این مرحله، درد هنگام جویدن، حساسیت شدید و آبسه‌های مکرر لثه بسیار شایع است و خطر از دست دادن دندان‌ها بسیار بالاست.
چرا به بیماری لثه مبتلا می‌شویم؟ بررسی دلایل و عوامل خطر
علت اصلی بیماری پریودنتال، تجمع پلاک دندانی است؛ یک لایه چسبنده و بی‌رنگ از باکتری‌ها که به طور مداوم روی دندان‌ها تشکیل می‌شود. اما سوال اینجاست که چرا برخی افراد با وجود بهداشت دهان نسبتاً خوب، به این بیماری مبتلا می‌شوند، در حالی که برخی دیگر با بهداشت ضعیف‌تر، مشکل جدی ندارند؟ پاسخ در عوامل خطر یا “ریسک فاکتورها” نهفته است که احتمال ابتلا و شدت بیماری را افزایش می‌دهند.
پلاک دندانی: دشمن شماره یک سلامت لثه
پلاک دندانی حاوی انواع مختلفی از باکتری‌هاست که برخی از آن‌ها به طور خاص برای بافت لثه مضر هستند. اگر پلاک به طور منظم با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن پاک نشود، مواد معدنی موجود در بزاق باعث سفت شدن آن و تبدیل شدنش به جرم یا “تارتار” می‌شود. جرم سطحی خشن و متخلخل دارد که تجمع بیشتر پلاک را تسهیل می‌کند و فقط توسط دندانپزشک قابل برداشتن است.
عوامل خطری که شما را مستعدتر می‌کنند
مهم‌ترین عامل خطر محیطی برای بیماری لثه، سیگار کشیدن و مصرف سایر انواع تنباکو است. سیگار با تضعیف سیستم ایمنی بدن و کاهش جریان خون به لثه‌ها، توانایی بدن برای مبارزه با عفونت را مختل کرده و روند بهبودی را کند می‌کند. افراد سیگاری معمولاً پاکت‌های عمیق‌تر و تحلیل استخوان شدیدتری را تجربه می‌کنند.
دیابت، به ویژه اگر به خوبی کنترل نشود، یک عامل خطر بسیار مهم دیگر است. رابطه بین دیابت و بیماری لثه یک رابطه دوطرفه است؛ دیابت کنترل نشده خطر ابتلا به عفونت‌های لثه را افزایش می‌دهد و عفونت لثه نیز به نوبه خود کنترل قند خون را دشوارتر می‌سازد. به همین دلیل مدیریت هر دو بیماری به طور همزمان ضروری است.
ژنتیک نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. برخی افراد به دلیل ویژگی‌های ژنتیکی، پاسخ ایمنی شدیدتری به باکتری‌های پلاک نشان می‌دهند که این امر منجر به تخریب بیشتر بافت‌ها می‌شود. اگر والدین یا خواهر و برادر شما سابقه بیماری لثه شدید دارند، شما نیز در معرض خطر بیشتری قرار دارید.
تغییرات هورمونی در دوران بلوغ، بارداری و یائسگی می‌تواند حساسیت لثه‌ها را به پلاک افزایش داده و خطر ابتلا به ژنژیویت را بالا ببرد. استرس مزمن، تغذیه نامناسب (به خصوص کمبود ویتامین C)، بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید و مصرف برخی داروها که باعث خشکی دهان می‌شوند نیز از دیگر عوامل خطر شناخته شده هستند.
بیماری لثه، فراتر از یک مشکل دهانی: ارتباط با سلامت عمومی بدن
تحقیقات گسترده در دهه‌های اخیر نشان داده است که سلامت دهان و به ویژه سلامت لثه، به طور مستقیم با سلامت عمومی بدن در ارتباط است. باکتری‌ها و ترکیبات التهابی ناشی از بیماری لثه می‌توانند از طریق جریان خون به سایر نقاط بدن منتقل شده و خطر ابتلا به بیماری‌های سیستمیک جدی را افزایش دهند یا شرایط موجود را تشدید کنند. این ارتباط که به آن “ارتباط دهان و بدن” (Oral-Systemic Link) گفته می‌شود، اهمیت درمان به موقع بیماری پریودنتال را دوچندان می‌کند.
بیماری‌های قلبی-عروقی و سکته مغزی: چگونه باکتری‌های دهان به قلب می‌رسند؟
ارتباط بین بیماری پریودنتال و بیماری‌های قلبی-عروقی یکی از مستندترین ارتباطات است. التهاب مزمن ناشی از بیماری لثه می‌تواند منجر به افزایش سطح پروتئین‌های التهابی مانند پروتئین واکنشی C (CRP) در خون شود که یک عامل خطر شناخته شده برای بیماری‌های قلبی است. همچنین، باکتری‌های دهان می‌توانند وارد جریان خون شده، به عروق کرونر قلب بچسبند و در تشکیل پلاک‌های آترواسکلروتیک (تصلب شرایین) نقش داشته باشند که این امر خطر حمله قلبی و سکته مغزی را افزایش می‌دهد.
دیابت: چرا کنترل قند خون برای سلامت لثه حیاتی است و بالعکس؟
همانطور که اشاره شد، این یک خیابان دوطرفه است. افراد مبتلا به دیابت به دلیل ضعف سیستم ایمنی و اختلال در ترمیم زخم، مستعد ابتلا به عفونت‌ها از جمله بیماری لثه هستند. از سوی دیگر، التهاب و عفونت شدید پریودنتال می‌تواند باعث افزایش مقاومت به انسولین شده و کنترل قند خون را برای بیماران دیابتی دشوارتر کند. درمان موفقیت‌آمیز بیماری لثه می‌تواند به بهبود کنترل قند خون در این بیماران کمک شایانی نماید.
عوارض بارداری: خطر زایمان زودرس و نوزادان با وزن کم
تغییرات هورمونی در دوران بارداری زنان را مستعد ابتلا به “ژنژیویت بارداری” می‌کند. اگر این شرایط پیشرفت کرده و به پریودنتیت تبدیل شود، می‌تواند خطراتی را برای جنین به همراه داشته باشد. مطالعات نشان داده‌اند که التهاب و باکتری‌های ناشی از بیماری لثه شدید می‌توانند باعث تولید ترکیباتی شوند که زایمان را تحریک کرده و منجر به زایمان زودرس و تولد نوزادان با وزن کم شوند.
سایر بیماری‌های مرتبط: بیماری‌های تنفسی، آرتریت روماتوئید و آلزایمر
شواهد علمی رو به رشدی، بیماری پریودنتال را با سایر بیماری‌های سیستمیک نیز مرتبط می‌دانند. باکتری‌های موجود در دهان می‌توانند از طریق تنفس وارد ریه‌ها شده و خطر ابتلا به ذات‌الریه و تشدید بیماری‌های مزمن تنفسی را افزایش دهند. همچنین، مکانیسم‌های التهابی مشترکی بین پریودنتیت و آرتریت روماتوئید وجود دارد. تحقیقات جدیدتر حتی به ارتباط احتمالی بین باکتری‌های لثه و پیشرفت بیماری آلزایمر اشاره کرده‌اند.
تشخیص بیماری لثه در کلینیک دندانپزشکی نیکس: چگونه متوجه می‌شویم؟
تشخیص دقیق و به موقع، اساس یک برنامه درمانی موفق برای بیماری لثه است. در کلینیک دندانپزشکی نیکس در سعادت آباد، ما از ترکیبی از معاینات بالینی دقیق و تکنولوژی‌های تشخیصی پیشرفته برای ارزیابی کامل سلامت پریودنتال شما استفاده می‌کنیم. فرآیند تشخیص ما جامع و بدون درد است و به ما اجازه می‌دهد تا یک تصویر کامل از وضعیت لثه‌ها و استخوان فک شما به دست آوریم.
معاینه بالینی دقیق: بررسی علائم ظاهری و خونریزی
اولین قدم در تشخیص، یک معاینه بصری دقیق توسط متخصصان ماست. ما رنگ، شکل، قوام و بافت لثه‌های شما را بررسی می‌کنیم و به دنبال هرگونه نشانه قرمزی، تورم یا تحلیل لثه می‌گردیم. همچنین میزان تجمع پلاک و جرم روی دندان‌ها و وجود علائمی مانند بوی بد دهان ارزیابی می‌شود.
پروبینگ (Probing): اندازه‌گیری عمق پاکت‌های لثه برای ارزیابی تخریب
مهم‌ترین بخش معاینه بالینی، استفاده از یک ابزار اندازه‌گیری نازک و مدرج به نام “پروب پریودنتال” است. این ابزار به آرامی در شیار بین لثه و دندان قرار داده می‌شود تا عمق آن اندازه‌گیری شود. در لثه سالم، این عمق بین ۱ تا ۳ میلی‌متر است، اما در صورت وجود بیماری پریودنتال و تحلیل استخوان، این فضا عمیق‌تر شده و به آن “پاکت پریودنتال” گفته می‌شود. اندازه‌گیری عمق پاکت در نقاط مختلف اطراف هر دندان، به ما نشان می‌دهد که کدام نواحی و به چه میزان دچار تخریب شده‌اند.
رادیوگرافی (عکس اشعه ایکس): مشاهده میزان تحلیل استخوان فک
از آنجایی که استخوان فک در زیر لثه قرار دارد و با چشم قابل مشاهده نیست، استفاده از رادیوگرافی دیجیتال ضروری است. عکس‌های اشعه ایکس به ما اجازه می‌دهند تا میزان و الگوی تحلیل استخوان در اطراف ریشه دندان‌ها را به طور دقیق مشاهده کنیم. با مقایسه رادیوگرافی‌های جدید با عکس‌های قدیمی‌تر (در صورت وجود)، می‌توانیم روند پیشرفت بیماری را نیز ارزیابی کنیم.
روش‌های درمانی بیماری لثه در کلینیک نیکس: از درمان‌های غیرجراحی تا جراحی‌های پیشرفته
پس از تشخیص دقیق، یک طرح درمان شخصی‌سازی شده برای هر بیمار تدوین می‌شود. هدف اصلی تمام درمان‌های پریودنتال، حذف عفونت، متوقف کردن روند تخریب و بازگرداندن سلامت و عملکرد به بافت‌های لثه است. در کلینیک نیکس، ما طیف کاملی از درمان‌ها، از روش‌های غیرتهاجمی تا جراحی‌های پیچیده بازسازی را با استفاده از آخرین تکنولوژی‌ها ارائه می‌دهیم.
آیا بیماری لثه درمان قطعی دارد؟ چشم‌انداز درمان
این یک سوال مهم است. ژنژیویت (مرحله اولیه) کاملاً قابل درمان و برگشت‌پذیر است. اما وقتی بیماری به پریودنتیت تبدیل می‌شود و تحلیل استخوان رخ می‌دهد، آسیب وارده معمولاً غیرقابل بازگشت است. بنابراین، پریودنتیت “درمان قطعی” به معنای رشد مجدد کامل بافت‌های از دست رفته ندارد، اما یک بیماری “قابل کنترل و مدیریت” است. با درمان مناسب، می‌توان پیشرفت آن را متوقف کرد، عفونت را از بین برد و دندان‌ها را برای سال‌های طولانی حفظ نمود.
فاز اول درمان (غیرجراحی)
برای اکثر موارد ژنژیویت و پریودنتیت خفیف تا متوسط، درمان با روش‌های غیرجراحی آغاز می‌شود. این فاز که سنگ بنای درمان پریودنتال است، بر حذف پلاک و جرم و آموزش بیمار برای حفظ بهداشت دهان متمرکز است. موفقیت تمام مراحل بعدی به موفقیت این فاز بستگی دارد.
آموزش بهداشت دهان و دندان، اولین و مهم‌ترین قدم است. متخصصان ما در کلینیک نیکس، روش صحیح مسواک زدن، استفاده از نخ دندان و ابزارهای کمکی دیگر را به شما آموزش می‌دهند. بدون همکاری و تعهد بیمار در رعایت بهداشت در منزل، هیچ درمانی موفق نخواهد بود.
جرم‌گیری و برساژ حرفه‌ای برای حذف پلاک و جرمی که بالای خط لثه قرار دارند، انجام می‌شود. اما برای درمان پریودنتیت، نیاز به یک روش عمیق‌تر به نام “جرم‌گیری عمیق و تسطیح سطح ریشه” (Scaling and Root Planing) است. در این روش که معمولاً با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود، پلاک و جرم از سطوح دندان در زیر خط لثه و داخل پاکت‌های پریودنتال پاک شده و سطوح ریشه صاف و صیقلی می‌شوند تا از چسبیدن مجدد باکتری‌ها جلوگیری شود.
درمان‌های جراحی (برای موارد متوسط تا پیشرفته)
اگر پس از درمان غیرجراحی، پاکت‌های عمیق همچنان باقی بمانند یا تحلیل استخوان شدید باشد، درمان‌های جراحی ضروری می‌شوند. هدف از جراحی، دسترسی بهتر به نواحی عمیق برای تمیز کردن کامل، اصلاح ناهنجاری‌های استخوانی و کاهش عمق پاکت‌هاست. جراحی “کاهش عمق پاکت” یکی از رایج‌ترین روش‌هاست که در آن لثه به آرامی کنار زده می‌شود تا ریشه دندان و استخوان نمایان شوند و پس از تمیزکاری و شکل‌دهی استخوان، لثه به جای خود بازگردانده و بخیه زده می‌شود.
در مواردی که تحلیل استخوان شدید است، ممکن است از “پیوند استخوان” برای بازسازی استخوان از دست رفته استفاده شود. در این روش، مواد پیوندی (از منابع مختلف) در محل تحلیل استخوان قرار داده می‌شوند تا به عنوان یک داربست عمل کرده و بدن را برای ساخت استخوان جدید تحریک کنند. اگر تحلیل لثه نیز رخ داده باشد، “پیوند لثه” برای پوشاندن ریشه‌های نمایان و ضخیم کردن بافت لثه انجام می‌شود.
تکنولوژی‌های نوین در درمان لثه
در کلینیک دندانپزشکی نیکس، ما همگام با پیشرفت‌های علم دندانپزشکی حرکت می‌کنیم. “درمان با لیزر” (LANAP) یک جایگزین کم‌تهاجمی برای جراحی‌های سنتی است که در آن از انرژی لیزر برای حذف بافت بیمار و ضدعفونی کردن پاکت‌های لثه استفاده می‌شود و بهبودی سریع‌تری را به همراه دارد. همچنین، استفاده از “فاکتورهای رشد” مشتق از خون خود بیمار (PRF/PRP) می‌تواند فرآیند ترمیم و بازسازی بافت را پس از جراحی به طور قابل توجهی تسریع کند.
پیشگیری بهتر از درمان: چگونه از سلامت لثه‌های خود محافظت کنیم؟
بهترین راه برای مقابله با بیماری لثه، پیشگیری از وقوع آن است. با رعایت چند اصل ساده اما حیاتی، می‌توانید تا حد زیادی از سلامت لثه‌های خود محافظت کرده و از نیاز به درمان‌های پیچیده و پرهزینه جلوگیری کنید. مسئولیت اصلی پیشگیری بر عهده خود شماست.
اصول بهداشت روزانه: مسواک، نخ دندان و دهانشویه
پایه و اساس پیشگیری، حذف روزانه و منظم پلاک دندانی است. شما باید حداقل دو بار در روز و هر بار به مدت دو دقیقه دندان‌های خود را با یک مسواک نرم و خمیر دندان حاوی فلوراید مسواک بزنید. توجه به خط لثه و تلاش برای تمیز کردن شیار لثه بسیار مهم است.
استفاده روزانه از نخ دندان برای تمیز کردن فواصل بین دندان‌ها که مسواک به آن دسترسی ندارد، امری ضروری است. پلاک بین دندانی یکی از دلایل اصلی شروع بیماری لثه است. استفاده از دهانشویه‌های ضدعفونی کننده نیز می‌تواند به عنوان یک مکمل برای کاهش بار میکروبی دهان مفید باشد، اما هرگز جایگزین مسواک و نخ دندان نمی‌شود.
اهمیت چکاپ‌های منظم دندانپزشکی
حتی با بهترین بهداشت خانگی، برخی نواحی ممکن است از دسترس دور بمانند و جرم تشکیل شود. مراجعه منظم به دندانپزشک، معمولاً هر ۶ ماه یکبار، برای معاینه و جرم‌گیری حرفه‌ای ضروری است. این ویزیت‌ها به دندانپزشک اجازه می‌دهد تا علائم اولیه بیماری را قبل از پیشرفت، شناسایی و درمان کند.
نقش رژیم غذایی سالم و ترک سیگار
یک رژیم غذایی متعادل و سرشار از ویتامین‌ها، به ویژه ویتامین C، به تقویت سیستم ایمنی و سلامت لثه‌ها کمک می‌کند. از سوی دیگر، همانطور که گفته شد، سیگار کشیدن بزرگترین دشمن سلامت لثه‌هاست. ترک سیگار یکی از موثرترین کارهایی است که می‌توانید برای کاهش خطر ابتلا به بیماری پریودنتال و بهبود نتایج درمان انجام دهید.
زندگی با بیماری پریودنتال: اهمیت ویزیت‌های منظم نگهدارنده
درمان بیماری پریودنتال با اتمام جراحی یا جرم‌گیری عمیق به پایان نمی‌رسد. از آنجایی که این بیماری یک عارضه مزمن است، برای جلوگیری از بازگشت آن، بیمار باید وارد یک برنامه منظم “ویزیت‌های نگهدارنده پریودنتال” شود. این جلسات برای موفقیت طولانی‌مدت درمان کاملاً حیاتی هستند.
چرا پس از درمان، مراجعات منظم هر ۳ تا ۶ ماه یکبار ضروری است؟
باکتری‌های عامل بیماری لثه به طور طبیعی در دهان وجود دارند و تمایل به تجمع مجدد در پاکت‌های پریودنتال دارند. مطالعات نشان داده‌اند که حدود ۳ تا ۴ ماه طول می‌کشد تا کلونی‌های باکتریایی پس از یک جلسه تمیزکاری حرفه‌ای، دوباره به سطح خطرناک برسند. بنابراین، ویزیت‌های منظم در فواصل ۳، ۴ یا ۶ ماهه (بسته به شدت بیماری و وضعیت بیمار) برای برهم زدن این کلونی‌ها قبل از ایجاد آسیب مجدد، ضروری است.
هدف از جلسات نگهدارنده چیست؟
در هر جلسه نگهدارنده، وضعیت پریودنتال شما مجدداً ارزیابی می‌شود که شامل اندازه‌گیری عمق پاکت‌ها و بررسی علائم التهاب است. سپس یک تمیزکاری حرفه‌ای و دقیق برای حذف پلاک و جرمی که از آخرین ویزیت تجمع یافته، انجام می‌شود. این جلسات همچنین فرصتی برای تقویت آموزش‌های بهداشت دهان و پاسخ به سوالات شماست و به ما اطمینان می‌دهد که بیماری تحت کنترل باقی می‌ماند.
سوالات متداول درباره بیماری لثه
در این بخش به برخی از سوالات رایج که مراجعین کلینیک نیکس در مورد بیماری لثه می‌پرسند، پاسخ می‌دهیم.
سوال ۱: آیا بیماری لثه مسری است؟
پاسخ: باکتری‌های عامل بیماری لثه می‌توانند از طریق بزاق منتقل شوند. این به آن معنا نیست که با یک تماس کوتاه و اتفاقی به آن مبتلا می‌شوید. اما تماس طولانی‌مدت و مکرر بزاق، مانند بوسیدن یا استفاده مشترک از ظروف غذا با فرد مبتلا، می‌تواند خطر ابتلا را در افراد مستعد افزایش دهد.
سوال ۲: با وجود بیماری پریودنتال، تا چه مدت می‌توانم دندان‌هایم را حفظ کنم؟
پاسخ: این موضوع به شدت بیماری، کیفیت درمان و مهم‌تر از همه، میزان رعایت بهداشت و حضور شما در جلسات نگهدارنده بستگی دارد. با تشخیص به موقع و درمان مناسب در کلینیک نیکس و تعهد شما به مراقبت‌های خانگی، می‌توان پیشرفت بیماری را متوقف کرده و دندان‌ها را برای سال‌های طولانی، حتی تمام عمر، حفظ کرد.
سوال ۳: آیا درمان بیماری لثه دردناک است؟
پاسخ: خیر. تمام مراحل درمانی که ممکن است باعث ناراحتی شوند، مانند جرم‌گیری عمیق یا جراحی، با استفاده از بی‌حسی موضعی قوی انجام می‌شوند و شما در طول درمان هیچ دردی احساس نخواهید کرد. در کلینیک نیکس، ما همچنین گزینه‌های آرام‌بخش را برای بیمارانی که اضطراب شدید دارند، فراهم می‌کنیم تا تجربه‌ای راحت و بدون استرس داشته باشند.
سوال ۴: هزینه درمان بیماری لثه چقدر است؟
پاسخ: هزینه درمان به شدت و وسعت بیماری و نوع درمان مورد نیاز بستگی دارد. درمان ژنژیویت یا پریودنتیت خفیف با روش‌های غیرجراحی هزینه بسیار کمتری نسبت به درمان پریودنتیت پیشرفته که نیازمند جراحی‌های پیچیده و پیوند استخوان است، دارد. بهترین راه برای اطلاع از هزینه، مراجعه برای یک جلسه مشاوره و معاینه در کلینیک نیکس است تا یک طرح درمان دقیق همراه با برآورد هزینه برای شما تهیه شود.
سوال ۵: چرا لثه‌های من خونریزی دارند ولی درد نمی‌کنند؟
پاسخ: این یکی از ویژگی‌های فریبنده بیماری لثه است. خونریزی لثه، حتی بدون درد، یک علامت قطعی از وجود التهاب (ژنژیویت یا پریودنتیت) است. بدن با افزایش جریان خون به ناحیه عفونی، سعی در مبارزه با باکتری‌ها دارد که این امر باعث شکنندگی عروق لثه و خونریزی آسان آن‌ها می‌شود. درد معمولاً در مراحل بسیار پیشرفته یا در صورت بروز آبسه ظاهر می‌شود، بنابراین هرگز خونریزی را به دلیل نبود درد نادیده نگیرید.
نتیجه‌گیری: سلامت لثه، پایه و اساس لبخندی زیبا و بدنی سالم
بیماری پریودنتال یک مشکل جدی است که نه تنها سلامت دهان و دندان، بلکه سلامت عمومی شما را نیز تهدید می‌کند. این بیماری خاموش و پیش‌رونده، اگر نادیده گرفته شود، می‌تواند منجر به از دست دادن دندان‌ها و تشدید بیماری‌های سیستمیک شود. اما خبر خوب این است که با آگاهی، پیشگیری و درمان‌های مدرن دندانپزشکی، می‌توان آن را به طور موثر کنترل و مدیریت کرد.
سلامت لثه‌های شما، فونداسیون لبخند شماست. با رعایت بهداشت دهان و دندان، ترک سیگار، داشتن رژیم غذایی سالم و مهم‌تر از همه، مراجعه منظم به دندانپزشک، می‌توانید این پایه را محکم و استوار نگه دارید. به علائم هشداردهنده توجه کنید و هرگز آن‌ها را دست‌کم نگیرید.
برای سلامت لثه‌های خود امروز اقدام کنید: مشاوره و ویزیت در کلینیک نیکس
اگر هر یک از علائم ذکر شده در این مقاله را تجربه می‌کنید یا نگران سلامت لثه‌های خود هستید، منتظر نمانید. تیم متخصصان مجرب ما در کلینیک دندانپزشکی نیکس در سعادت آباد، آماده ارائه خدمات تشخیصی و درمانی پیشرفته با استفاده از آخرین تکنولوژی‌های روز دنیا به شما عزیزان هستند. برای رزرو نوبت مشاوره و معاینه تخصصی و برداشتن اولین گام در مسیر بازگرداندن سلامت به لبخندتان، همین امروز با ما تماس بگیرید.
