روش SLA یکی از پیشرفته‌ترین و پرکاربردترین روش‌های آماده‌سازی سطح ایمپلنت‌های دندانی در جهان محسوب می‌شود. این روش که مخفف عبارت Sand blasted Long grit Acid etched است، ترکیبی هوشمندانه از دو فرآیند اصلی سندبلاست و اسید اچینگ می‌باشد. در این نام‌گذاری، حرف S نشان‌دهنده Sand blast یا همان پاشش ذرات آلومینا، حرف L نماینده Large grit به معنای دانه‌های درشت سندبلاست و حرف A نشان‌دهنده Acid etched یا شستشوی اسیدی است.
اهمیت آماده‌سازی سطح ایمپلنت در موفقیت درمان‌های ایمپلنت دندانی غیرقابل انکار است. زمانی که یک ایمپلنت در استخوان فک قرار می‌گیرد، باید بتواند با بافت استخوانی اطراف خود پیوند مناسبی برقرار کند. این پیوند که تحت عنوان استئواینتگریشن شناخته می‌شود، نیازمند سطحی مناسب و بهینه است که بتواند شرایط لازم برای اتصال و رشد سلول‌های استخوانی را فراهم کند.
مراحل آماده‌سازی سطح به روش SLA
فرآیند آماده‌سازی سطح ایمپلنت به روش SLA شامل مراحل دقیق و حساسی است که هر کدام نقش مهمی در کیفیت نهایی سطح ایمپلنت ایفا می‌کنند. این فرآیند با سندبلاست کردن سطح ایمپلنت با استفاده از ذرات آلومینا آغاز می‌شود. در این مرحله، ذرات آلومینا با فشار و سرعت مشخص به سطح ایمپلنت پاشیده می‌شوند تا خشونت سطحی مورد نیاز ایجاد شود.
پس از مرحله سندبلاست، قطعات باید در محیط آب فوق خالص به روش اولتراسونیک شستشو داده شوند. این شستشوی اولیه برای حذف ذرات باقی‌مانده از فرآیند سندبلاست ضروری است. در ادامه، قطعات سندبلاست شده در محلول گرم HCL/H2SO4 قرار می‌گیرند تا فرآیند اسید اچینگ انجام شود. این مرحله نقش مهمی در ایجاد میکروحفره‌های ریز در سطح ایمپلنت دارد.
یکی از نکات مهم در این فرآیند، محافظت از سطح داخلی فیکسچر است. برای جلوگیری از آسیب به سطح داخلی ایمپلنت در حین فرآیند اسید اچینگ، باید این قسمت با استفاده از تفلون پوشانده شود. این مرحله نیازمند دقت و زمان قابل توجهی است و بخش قابل توجهی از هزینه‌های تولید را به خود اختصاص می‌دهد.
مشخصات فنی و تکنیکی
از نظر مشخصات فنی، فرآیند سندبلاست زبری سطح ایمپلنت را در محدوده 1 تا 2 میکرون قرار می‌دهد. این میزان زبری برای ایجاد شرایط مطلوب جهت اتصال سلول‌های استخوانی بهینه محسوب می‌شود. پس از آن، فرآیند اسید اچینگ حفره‌های کوچکتری در مقیاس میکرون یا زیر میکرون بر روی سطح ایجاد می‌کند.
مطالعات میکروسکوپی نشان داده‌اند که این ترکیب زبری ماکرو و میکرو، شرایط ایده‌آلی برای چسبندگی و رشد سلول‌های استخوانی فراهم می‌کند. همچنین، فرآیند اسید اچینگ علاوه بر ایجاد حفره‌های ریز، به شستشوی سطح ایمپلنت از ذرات ساینده باقی‌مانده نیز کمک می‌کند.
مزایای روش SLA
روش SLA مزایای متعددی در مقایسه با سایر روش‌های آماده‌سازی سطح ایمپلنت دارد. یکی از مهمترین مزایای این روش، افزایش قابل توجه سطح تماس بین ایمپلنت و استخوان است. عمل سندبلاست تا 400 برابر سطح جانبی ایمپلنت را بزرگتر می‌کند که این امر به افزایش سطح تماس و در نتیجه استحکام بیشتر اتصال منجر می‌شود.
افزایش زبری و بی‌نظمی‌های سطحی حاصل از این روش، منجر به بهبود چسبندگی سلول‌های استخوان‌ساز (استئوبلاست‌ها) می‌شود. این سلول‌ها در حفره‌ها و شیارهای ایجاد شده قرار گرفته و شروع به تولید بافت استخوانی جدید می‌کنند. همچنین، سطح زبر در مقایسه با سطح صاف، انرژی سطحی بیشتری دارد که این امر به تسریع فرآیند استخوان‌سازی کمک می‌کند.
شرکت‌ها و برندهای استفاده‌کننده از SLA
امروزه بسیاری از شرکت‌های معتبر تولیدکننده ایمپلنت در سراسر جهان از روش SLA برای آماده‌سازی سطح محصولات خود استفاده می‌کنند. برندهای معتبری همچون Straumann، SPI، و Zimmer از پیشگامان استفاده از این تکنولوژی هستند. همچنین، بسیاری از تولیدکنندگان کره‌ای و ایرانی نیز این روش را برای تولید ایمپلنت‌های خود برگزیده‌اند.
نکته قابل توجه این است که هر شرکت فرمولاسیون خاص خود را برای دستیابی به سطح SLA دارد. جزئیات مربوط به نوع و اندازه ذرات سندبلاست، مدت زمان فرآیند، نوع و غلظت اسید مورد استفاده و سایر پارامترهای فرآیند معمولاً به صورت محرمانه نگهداری می‌شود.
مطالعات و تحقیقات انجام شده
تحقیقات گسترده‌ای در مورد اثربخشی روش SLA انجام شده است. مطالعات کیم و همکارانش نشان داده که این روش تأثیرات مطلوبی بر زیست‌سازگاری و تشکیل استخوان در اطراف ایمپلنت دارد. نتایج این تحقیقات حاکی از اتصال استخوان به ایمپلنت (BIC) در حدود 29 درصد در طول ایمپلنت است.
زِترکوئیست و همکارانش نیز در سال 2010 مطالعه‌ای را با استفاده از اکسید تیتانیوم برای سندبلاست کردن سطح ایمپلنت‌های دندانی انجام دادند. در این تحقیق، ذرات اکسید تیتانیوم با میانگین اندازه 25 میکرومتر، سطحی خشن در محدوده 1 تا 2 میکرومتر ایجاد کردند که عمر کارایی حدود 10 ساله را برای ایمپلنت به همراه داشت.
مقایسه با سایر روش‌های آماده‌سازی سطح
در مقایسه با سایر روش‌های آماده‌سازی سطح ایمپلنت، SLA مزایای قابل توجهی دارد. برای مثال، در مقایسه با روش RBM (Resorbable Blast Media)، روش SLA کنترل بیشتری روی توپوگرافی سطح فراهم می‌کند. همچنین، در مقایسه با روش SLA Active که نسل جدیدتری از این تکنولوژی است، روش SLA استاندارد هزینه‌های تولید کمتری دارد.
جنبه‌های اقتصادی و تولیدی
تولید ایمپلنت با سطح SLA نیازمند سرمایه‌گذاری قابل توجه در تجهیزات و فرآیندهای تولید است. هزینه‌های مربوط به تأمین مواد اولیه با کیفیت، تجهیزات سندبلاست و اسید اچینگ، و همچنین کنترل کیفیت دقیق در تمام مراحل تولید، بخش عمده‌ای از هزینه‌های تولید را تشکیل می‌دهند.
آینده و توسعه تکنولوژی SLA
با پیشرفت علم و تکنولوژی، روش SLA نیز در حال تکامل است. محققان در حال بررسی روش‌های جدید برای بهبود خواص سطح و افزایش سرعت استئواینتگریشن هستند. توسعه نسل جدید سطوح فعال و ترکیب این روش با نانوتکنولوژی از جمله زمینه‌های امیدبخش برای آینده این تکنولوژی محسوب می‌شود.
جمع‌بندی
روش آماده‌سازی سطح ایمپلنت به روش SLA یکی از مهمترین دستاوردهای صنعت ایمپلنت‌های دندانی محسوب می‌شود که با گذشت زمان، اعتبار و کارآمدی خود را به اثبات رسانده است. موفقیت بالای 98.4 درصدی گزارش شده برای ایمپلنت‌های دارای این سطح، گواهی بر این مدعاست. این روش با ترکیب هوشمندانه فرآیندهای مکانیکی سندبلاست و شیمیایی اسید اچینگ، سطحی ایده‌آل برای استئواینتگریشن موفق فراهم می‌کند.
مزایای متعدد این روش از جمله افزایش 400 برابری سطح تماس ایمپلنت با استخوان، بهبود چسبندگی سلول‌های استخوان‌ساز، تسریع فرآیند استخوان‌سازی و پایداری طولانی مدت، آن را به انتخابی مطمئن برای دندانپزشکان و بیماران تبدیل کرده است. استفاده گسترده از این روش توسط معتبرترین برندهای جهانی ایمپلنت نیز نشان‌دهنده جایگاه ویژه آن در صنعت ایمپلنت‌های دندانی است.
علیرغم هزینه‌های نسبتاً بالای تولید و پیچیدگی‌های فنی، روش SLA همچنان به عنوان استاندارد طلایی در آماده‌سازی سطح ایمپلنت‌های دندانی شناخته می‌شود. با توجه به پیشرفت‌های مداوم در حوزه نانوتکنولوژی و علم مواد، می‌توان انتظار داشت که نسل‌های جدیدتر این تکنولوژی، با حفظ مزایای روش فعلی، بتوانند سرعت و کیفیت استئواینتگریشن را حتی بیش از پیش بهبود بخشند.
